Zadrugin letopis
Iz istorije SKZ: O Kolu SKZ
feb
Prvo Kolo štampano je u tiražu od 5 kompleta, da bi sledeće godine bilo objavljeno i drugo izdanje prvog Kola u tiražu od 4 kompleta. Drugo Kolo štampano je u tiražu od 7 kompleta. Tiraž je vremenom povećavan u onoj meri u kojoj je povećavan broj pretplatnika Kola i broj članova Zadruge, kojih je bilo u svim krajevima u kojima je živeo srpski narod: u Srbiji, Bosni i Hercegovini, Hrvatskoj, Dalmaciji, Crnoj Gori, Vojvodini. Pred Prvi svetski rat tiraž Kola dostizao je brojku od 10 do 11 kompleta.
1893. godine izašlo je drugo Kolo, u kojem je takođe bilo sedam knjiga: druga knjiga Dositejevog „Života i priključenija”, „Memoari” Prote Matije Nenadovića, „Dva idola” Bogoboja Atanackovića, „Kameno doba” Jovana Žujovića, „Prve žrtve” Andre Gavrilovića, „Iz prirode” Josifa Pančića i „S francuskoga Parnasa” (izbor iz francuske poezije XIX veka).
Do ove, 2024. godine izašlo je 115 Kolâ Srpske književne zadruge, sa preko sedam stotina sedamdeset naslova. Razlika između godina postojanja Zadruge i broja redovnih Kola koja je ona štampala nastala je stoga što u vreme Prvog svetskog rata i jedno vreme posle njega (1914–1920) Srpska književna zadruga nije izdavala knjige. Međutim, u toku Drugog svetskog rata takozvana Komesarska uprava štampala je dva Kola, sa dvanaest knjiga, koje su posle Drugog svetskog rata izbrisane iz Zadrugine bibliografije, ali su na Skupštini SKZ održanoj 28. aprila 2004. godine one vraćene u bibliografiju. Posle Drugog svetskog rata Kolo je počelo redovnije da izlazi tek od 1947. godine.
Prva Skupština Srpske književne zadruge održana je 22. maja (odnosno 9. maja po starom kalendaru) 1893. godine. Na njoj je Stojan Novaković izgovorio poznate reči da su osnivači Srpske književne zadruge „ostavljali na stranu sve što bi nas moglo deliti”, da bi, s druge strane, „jače potražili ono što nas može zbližiti i sastaviti”, što je ostao jedan od osnovnih principa u radu Srpske književne zadruge tokom svih sto dvadeset osam godina njenog postojanja.
