ŽIVOTNI I MITSKI PROSTOR KOSMETA: Predstavljena monografija o romanima Petra Sarića autorke Marije Jeftimijević Mihajlović

„VEČERNJE NOVOSTI“, 16. april 2022.

D. Bogutović

MONOGRAFIJA „Mit(o)poetika romana Petra Sarića“ dr Marije Jeftimijević Mihajlović (1978), u izdanju Instituta za srpsku kulturu Priština – Leposavić, predstavljena je u Srpskoj književnoj zadruzi.

Foto Ž. Knežević

Uz napomenu da je autorka uvrstila sve tri književne naučne discipline – teoriju književnosti, istoriju književnosti i književnu kritiku, i to tako da se prirodno prožimaju i dopunjavaju, dr Jovan Delić je rekao:

– Baveći se konkretnim piscem i konkretnim delima autorka je u prvi plan istakla princip pojedinačnosti konkretnog romana kao zasebne vrednosti, ne smetnuvši s uma ni celinu Sarićevog opusa, niti srpsku književnost na Kosovu i Metohiji, niti srpski roman u celini. Romane je pratila hronološki, od „Velikog ahavskog trga“ (1972) do „Mitrove Amerike“ (2012). U vrednovanju je ubedljivo pokazala da svaki novi roman ne mora biti, niti jeste, vredniji od prethodnog, iako svaki donosi neke nove, sebi imanentne vrednosti. Tako su romani „Sutra stiže gospodar“ I i II (1979, 1981) i „Sara“ (2008), uz zasad poslednji roman „Klobuk“ (2021), najbolje što je ovaj pisac ostvario. Autorka visoko ceni roman „Petruša i Miluša“.

Delić je podsetio da je „Sara“ imala najveći uspeh kod kritičara koji su ovom romanu dali prestižnu nagradu „Meša Selimović“ (koju dodeljuju „Večernje novosti“) i rekao:

– Ovim romanom je, smatra autorka monografije, pisac došao do svog najlirskijeg i najpoetskijeg dela. Roman je svojevrsna himna svetlosti, ali svetlost nije jednoznačna, već je istovremeno i strah od svetlosti i trijumf svetlosti. Slici i načelu svetlosti suprotstavljena je slika rata, a istina o ratu je barem dvostruka – istina pobednika i istina poraženih. U ovom romanu, autorka iščitava kao najviše estetske principe mudrost, lepotu i harmoniju. Ovom knjigom, u kojoj je ponovo aktiviran arhetip majke, Sarić je učvrstio svoj status u književnosti i kritici i izgradio najsvetliji lik u svom opusu.

Rođenjem vezan za Crnu Goru, a životom i radom za prostor Kosova i Metohije, Petar Sarić (1937) je književni rad započeo pre pola veka, a i danas uspešno traje.

– Od dva životna i mitska prostora – prostora rodnih Banjana i prostora Kosova i Metohije, Petar Sarić je, zahvaljujući snažnom književnom talentu, oblikovao treći – mit(o)poetski prostor svojih romana, koji će obeležiti ne samo srpsku književnost stvaranu u drugoj polovini prošlog i na početku ovog veka, već i sveukupnu srpsku književnost – rekla je autorka monografije.

Rušio stereotipe

AKO je, po Skerlićevim rečima, Grigorije Božović „proširio književnu geografiju“ pričama iz Stare Srbije i Makedonije, za Petra Sarića se s pravom može reći da je „proširio“ književnu istoriju, rušeći stereotipe da književnost na „malom“ prostoru nužno mora biti „mala“ – navela je Marija Jeftimijević Mihajlović.

LINK: https://www.novosti.rs/c/kultura/vesti/1107505/zivotni-mitski-prostor-kosmeta-predstavljena-monografija-romanima-petra-sarica-autorke-marije-jeftimijevic-mihajlovic